İLLET HARFLERİ DİYE BİLİNEN ( و ي ا ) HARFLERİN-DEN TEŞKİL ETMESİ HALİNDE FİİLLERİN BABLARA GÖRE TAKSİMİ NASILDIR?
a- ي fiilin orta veya son harflerini teşkil edip ikinci harf de üstün ise fiil ikinci babdandır صَارَ يَصِيرُ بَاعَ يَبِيعُ
b- و fiilin orta veya son harflerini teşkil ediyorsa fiil daima birinci babdandır. قَالَ يَقُولً دَعَا يَدْعَو
c- و fiilin birinci harfini teşkil ediyorsa fiil genellikle ikinci babdandır. وَعَدَ يَعِدَ
d- Son harfi ayın cinsinden olan müteaddi fiiller çoğunlukla birinci babdandır.مَدَّ يَمُدُّ
Lazım olursa ikinci babdandır. فَرَّ يَفِرُّ
Babların bu şekilde tertibi fiillerin çoğunluğuna göre yapılmış-tır. Babların kolaylıkla ezberlenmesi için aynel fiilinin mazi ve mu-zarideki harekesi şöyle sıralanmıştır.
Fethu, zammun فَعَلَ يَفْعُلُ
Fethu, kesrun فَعَلَ يَفْعِلَ
Fethetan فَعَلَ يَفْعَلُ
Kesru fethun فَعِلَ يَفْعَلُ
Zammu zammun فَعُلَ يَفْعُلَ
Kesratan فَعِلَ يَفْعِلُ
Üç harfli fiilleri mazi ve muzari olarak tanıtırken, mezid bablarda mastarlarında tanıtıyoruz. Neden?
Üç harfli fiillerin mastarı semaidir. Belirli bir düzen yoktur. Ama mezid babların mastarlarında belirli bir düzen olduğundan tanıtımı olabilir.
NOT:
1- Sülasi mücerret fiilleri en çok bir, iki ve dördüncü babdan gelir. Bu yüzden bu bablara الدَعَائِمُ tabir olunur.
2- Sülasi mücerret fiillerin hangi babdan geldikleri ancak lü-gat-a veya bir bilene müracaatla öğrenilebilir.
3- Sülasi mücerret fiillerin mastarları kıyasi olmayıp sema-i dir. Fiilden fiile değişirنَصَرَ نَصْرًا خَرَجَ خُرُوجًا
Sülasi mücerret bir fiilin mastarını öğrenmek için lügate mü-racaat etme lazımdır. Bu sebepten sülasi mücerret fiillerini mazi, muzari ve mastarlarıyla birlikte ezberlememiz lazım-dır.