if'al babı
SÜLASİ MEZİDÜM FİH RUBA-İ
Sülasi mücerret üzerine 1 harf ziyadesiyle meydana gelen fiiller üç babdır. Sülasi ezid fiiller matarlarıyla isimlendirilirler
İF'AL BABI:
Vezni: ( أفْعَلَ يُفْعِلُ إفْعَالًا ) mevzunu: ) أكْرَمَ يُكْرِمُ إكْرَامًا ) alameti: Sülasi mücerret bir fiili bu baba naklede bilmek için; sülasi mücerret fiilin başına bir hemze ziyade edilir. Binası: bu babdan olan fiillerin ekserisi müteaddi bazısı da lazım için olur. Müteaddiye misal:
أكْرَمَ زَيْدٌ عَمْرًا Zeyd Amr’a ikram etti. Lazıma misal: أصْبَحَ زَيْدٌ Zeyd sabahladı.
Sülasi mücerret bir fiil şu sebeplerden biriyle nakledilir.
1- lazım fiili müteaddi yapmak için;
( أسْئَمَ زَيْدٌ بَكْرًا ) Zeyd Bekir-i usandırdı ( سَئِمَ زَيْدٌ ) Zeyd usandı
Bu baba nakledilen fiil müteaddi ise, teati ( geçiş, tesir) derecesi artar. 2 veya 3 tane mefulün bih alır. رَكِبَ عَلِيٌّ حِصَانًا) ) Ali ata bindi (أرْكَبَ عَلِيٌّ زَيْدًا حِصَانًا) Ali Zeyd-i ata bindirdi
(أعْلَمَ عَلِيٌّ بَكْرًا عَمْرًا فَاضِلًا)
2- duhul için: buda isimden fiil türettiği zaman olur ve o ismin gösterdiği manaya o yere gitmeyi ifade eder.( العْرَاقُ أعْرَقَ زَيْدٌ ) Zeyd ırak’a gitti (الصَّبَح أصْبَحَ زَيْدٌ ) Zeyd sabahladı
3- sayrureti (dönüşmek, halden hale geçmek ) ifade etmek için; ( أفْرَقَ زَيْدٌ ) Zeyd fakirleşti
4- haynuneti (bir şeyin vakti gelmek )ifade etmek için; ( أحْسَدَ الزَّرْعَ ) ekin biçilme zamanı geldi.
5- izaleyi (gidermek, ortadan kaldırmak ) ifade etmek için; ( أشْكَيْتُهُ ) ondan şikâyeti giderdi. ( شَكَاهُ ) Onu şikâyet etti.
6- kesreti (çokluk, çoğalmak) ifade etmek için; ( أللَبَنَ الرَّجُلُ ) adamın çok sütü oldu ( لَبَنٌ ) süt
7- vicdan (mefulü bir sıfat üzere bulmak) ifade için; ( أبْخَلَ زَيْد بَكْرًا ٌ ) Zeyd Bekir-i cimri buldu. ( بَخَلَ بَكْرٌ ) Bekir cimri oldu.
8- mübalağayı ifade etmek için; ( أشْغَلَ زَيْدٌ عَمْرًا ) ağaç Zeyd Amr-ı meşgul etti ( شَغَلَ زَيْدٌ ) Zeyd meşgul oldu
9- bazı isimlerden türetmek için; ( أثْمَرَ الشَّجَرُ ) ağaç meyve verdi ( ثَمَرٌ ) meyve ( أوْرَقَ الشَّحَرَ ) yapraklandı
10- mefulü fiilin asli manasını yapmaya zorlamayı ifade için; ( أكْذَبَ الشُّرْطِيُّ الرَّجُلَ )
11- arz etmeyi ifade etmek için; ( أبَاعَ التَّاجِرُ مَالَهُ ) tacir malını (satmak için) arz etti.
NOT:
a.) Bu babın binasının ifade ettiği bu manalara ( أفْعَلَ ) nin ifade ettiği manalar denir.
b.) Bütün mezidün fih fiillerin mastarları, kıyasidir. Binaenaleyh bu fiiller mastarlarına göre adlandırılırlar. Mesela; ( أشئم ) İfal babından fiili mazidir denir.
c.) Ecvef fiiller bu baba nakledildiği zaman mastarı ( إفَالَةً ) vezninden olur. Misal;(أرَادَ يُرِيدُ إرَادَةً )
Bir amil tarafından etkileniyorsa mesela meful makamında ise üstün olarak gelir. Başıboş ise her harekeyi alabilir.
d.) ziyadeli fiillerin çekiminde ismi alet, ismi tasğirin ve mübalağa ismi failin çekimi yapılmaz.
Sülasi mücerret üzerine 1 harf ziyadesiyle meydana gelen fiiller üç babdır. Sülasi ezid fiiller matarlarıyla isimlendirilirler
İF'AL BABI:
Vezni: ( أفْعَلَ يُفْعِلُ إفْعَالًا ) mevzunu: ) أكْرَمَ يُكْرِمُ إكْرَامًا ) alameti: Sülasi mücerret bir fiili bu baba naklede bilmek için; sülasi mücerret fiilin başına bir hemze ziyade edilir. Binası: bu babdan olan fiillerin ekserisi müteaddi bazısı da lazım için olur. Müteaddiye misal:
أكْرَمَ زَيْدٌ عَمْرًا Zeyd Amr’a ikram etti. Lazıma misal: أصْبَحَ زَيْدٌ Zeyd sabahladı.
Sülasi mücerret bir fiil şu sebeplerden biriyle nakledilir.
1- lazım fiili müteaddi yapmak için;
( أسْئَمَ زَيْدٌ بَكْرًا ) Zeyd Bekir-i usandırdı ( سَئِمَ زَيْدٌ ) Zeyd usandı
Bu baba nakledilen fiil müteaddi ise, teati ( geçiş, tesir) derecesi artar. 2 veya 3 tane mefulün bih alır. رَكِبَ عَلِيٌّ حِصَانًا) ) Ali ata bindi (أرْكَبَ عَلِيٌّ زَيْدًا حِصَانًا) Ali Zeyd-i ata bindirdi
(أعْلَمَ عَلِيٌّ بَكْرًا عَمْرًا فَاضِلًا)
2- duhul için: buda isimden fiil türettiği zaman olur ve o ismin gösterdiği manaya o yere gitmeyi ifade eder.( العْرَاقُ أعْرَقَ زَيْدٌ ) Zeyd ırak’a gitti (الصَّبَح أصْبَحَ زَيْدٌ ) Zeyd sabahladı
3- sayrureti (dönüşmek, halden hale geçmek ) ifade etmek için; ( أفْرَقَ زَيْدٌ ) Zeyd fakirleşti
4- haynuneti (bir şeyin vakti gelmek )ifade etmek için; ( أحْسَدَ الزَّرْعَ ) ekin biçilme zamanı geldi.
5- izaleyi (gidermek, ortadan kaldırmak ) ifade etmek için; ( أشْكَيْتُهُ ) ondan şikâyeti giderdi. ( شَكَاهُ ) Onu şikâyet etti.
6- kesreti (çokluk, çoğalmak) ifade etmek için; ( أللَبَنَ الرَّجُلُ ) adamın çok sütü oldu ( لَبَنٌ ) süt
7- vicdan (mefulü bir sıfat üzere bulmak) ifade için; ( أبْخَلَ زَيْد بَكْرًا ٌ ) Zeyd Bekir-i cimri buldu. ( بَخَلَ بَكْرٌ ) Bekir cimri oldu.
8- mübalağayı ifade etmek için; ( أشْغَلَ زَيْدٌ عَمْرًا ) ağaç Zeyd Amr-ı meşgul etti ( شَغَلَ زَيْدٌ ) Zeyd meşgul oldu
9- bazı isimlerden türetmek için; ( أثْمَرَ الشَّجَرُ ) ağaç meyve verdi ( ثَمَرٌ ) meyve ( أوْرَقَ الشَّحَرَ ) yapraklandı
10- mefulü fiilin asli manasını yapmaya zorlamayı ifade için; ( أكْذَبَ الشُّرْطِيُّ الرَّجُلَ )
11- arz etmeyi ifade etmek için; ( أبَاعَ التَّاجِرُ مَالَهُ ) tacir malını (satmak için) arz etti.
NOT:
a.) Bu babın binasının ifade ettiği bu manalara ( أفْعَلَ ) nin ifade ettiği manalar denir.
b.) Bütün mezidün fih fiillerin mastarları, kıyasidir. Binaenaleyh bu fiiller mastarlarına göre adlandırılırlar. Mesela; ( أشئم ) İfal babından fiili mazidir denir.
c.) Ecvef fiiller bu baba nakledildiği zaman mastarı ( إفَالَةً ) vezninden olur. Misal;(أرَادَ يُرِيدُ إرَادَةً )
Bir amil tarafından etkileniyorsa mesela meful makamında ise üstün olarak gelir. Başıboş ise her harekeyi alabilir.
d.) ziyadeli fiillerin çekiminde ismi alet, ismi tasğirin ve mübalağa ismi failin çekimi yapılmaz.
Konular
- NEVEVİ 40 HADİS
- GECENİN OKLARI
- Alaka
- fesahat
- Belagat
- Memrise ile akıllı telefondan arapça nasıl öğrenilir
- Duolingo ile arapça öğrenmek mümkün mü
- İZAHLI 40 HADİS METİN VE TERCÜMESİ İMAM-I NEVEVİ
- RESULÜLLAH (S.A.V)'IN SAHİH HUTBELERİve ŞERHİ 1
- RESULÜLLAH (S.A.V)'IN SAHİH HUTBELERİve ŞERHİ 2
- emsile-i muhtelife ve taksimi
- emsile-i muttaride
- masdar
- Hemze-i vasıl, Hemze-i Kati
- İLLET HARFLERİ
- 4. bab
- 5. bab
- 6. bab
- if'al babı
- Tef'il babı
- mufaale babı
- infial babı
- İftial babı
- MİHENK
- İfilal babı
- Tefe'ul babı
- Tefaul babı
- KUR’AN'DA VE HADİSLERDE LANETLENENLER
- İSLAM VE KADIN
- EN GÜZEL ÖRNEK RESULÜLLAH