Özet: Kaynaklara göre ünlü sûfî Şeyh Ebü’l-Hasan-i Harakânî (351 veya 352-425/962 veya 964-1033) iki şeyhten feyiz alıp tasavvufî terbiye görmüştür. Biri yaklaşık bir asır kadar ondan önce yaşadığı anlaşılan ve Üveysî metotla kendisinden mânevî terbiye aldığı Bâyezîd-i Bistâmî (161-234/777-848 veya 188-261/804-875 [?]) ve diğeri de çağdaşı Ebû Saîd-i Ebu’l-Hayr (357-440/967-1049) ile birlikte kendisinden tasavvufî terbiye aldığı Ebü’l-Abbâs Ahmed b. Muhammed Abdülkerîm Kassâb-i Âmulî (IV./X. yüzyıl) idi.
Bu makalede Harakânî’nin zâhirî şeyhi Kassab’dan kısaca söz edilecek ve özellikle onun manevî öğreticisi Bâyezîd-i Bistâmî ile olan olağandışı ilişkisine dair menkıbelerle belgeler incelenecektir.
Anahtar Kelimeler: Ebü’l-Hasan-i Harakânî, Bâyezîd-i Bistâmî, Ebü’l-Abbâs Kassâb-i Âmulî, Üveysîlik, Tayfûriyye, sûfî, şeyh, mürşid.
An interesting Spiritual Connection Between Shaykh Kharaqani and Shaykh Abu Yazid

Özet: XIX. asrın sonlarında Batı’da Doğu edebiyatı üzerinde yoğunlaşmaya başlayan çalışmalarda ortaya konan tespitler ve yorumlar, yaklaşık yüz elli yıldır, bu alanda etkisini sürdürmektedir. Yapılan ciddî ve metotlu araştırmalar, genel anlamda ülkelerin bilimsel ve kültürel zenginleşmesine imkan sağlamış, ancak birçok problemi de beraberinde getirmiştir. Bu problemler, galiba, özellikle Türk kültürü, edebiyatı ve geleneği için yaralayıcı olmuştur. Araştırmacılar tarafından bu durum önemsenecek olursa, ayrıntılı araştırmalar yapma gereği duyulacak ve edebî geleneğimizle ilgili bazı metinler, farklı bir yaklaşımla tekrar analiz edilebilecektir.
Anahtar Kelimeler: Klâsik edebiyat, Türk edebiyatı, Klâsik Türk Şiiri

General Reviews Upon Classical Literature and Cultures At East Made In XX. Century

İsmail Hâkimî

Özet: Bu makale, İran’ın ünlü şairi Hâkânî’nin Medâyin Harabeleri diye ünlü kasidesine, Hüseyin Dâniş’in yaptığı tesdis ve çeviriyi içermektedir. Manzumenin çevirisi sadeleştirilerek verilmiştir.

Anahtar kelimeler: Fars Edebiyatı, Hâkânî, Medâyin Harabeleri, kaside, Hüseyin Dâniş, tesdis.

The Tasdis Made by Hüseyin Daniş for Haqani’s Madayin’s Ruins

Summary: This article contains “the tasdis and translation” made by Hüseyin Daniş for Haqani’s Medayin’s Ruins, who is one of the famous Iranian poets.

Keywords: The Persian Literature, Haqani, The Madayin’s Ruins, qasida, Hüseyin Daniş, tasdis.

Özet : Bu makalede, hicrî üçüncü ve miladî dokuzuncu yüzyıl ortalarında hüküm süren İran asıllı bir emirlik olan Sâmânîler döneminde şiir ve şairlerin durumu incelenerek, bu dönemde şiir ve şairlere verilen öneme dikkat çekilmiş ve buna paralel olarak eski İran şiir ve edebiyatının hızla gelişmesinin nedenleri üzerinde durulmuştur.
Anahtar kelimeler : Sâmânîler, şiir, şair, Rûdekî, Firdevsî

The Importance given to the Persian poetry by the Samanitian Administrators
Summary: In this article, the conditions of the poets and poetry that appeared in Samanities, the Persian emirate ruled in the third hijri century (i.e. ninth century A.C) was investigated. The importance given to poets and poetry in that period was emphasized. Furthermore, the reasons of the rapid development of old Persian poetry were explained parallel to the points made earlier.
Keywords: Samanites, poetry, poem, Firdawsi, Rudaki

Giriş

Özet: Bugüne kadar İran ve Fars dili ve edebiyatı üzerine yazı ve yayınları içeren üç bibliyografya çalışması yapılmıştır. Bu çalışmalarda yer alan künye bilgilerinin çoğunluğunu, Farsçanın klasiklerinden yapılan tercümeler ile, Türkiye ve İran arasındaki tarihi ve siyasi ilişkiler konulu yayınlar oluşturur. Modern İran edebiyatından yapılan çeviriler ve bu konudaki inceleme yazıları ise, son yıllarda yapılmış olduğundan makale ya da kitap halinde yayınlanmış olan mevcut bibliyografyalarda az sayıda yer alır. Bu çalışma, mevcut bibliyografyalara bu yönüyle katkıda bulunmak amacıyla yapılmıştır.

Anahtar kelimeler: Modern İran Edebiyatı, Çağdaş İran Şiiri, İran Öykü ve Romanı

A Bibliographical Study on the Modern Iran Literature

Özet: Asırlar boyunca benzer duygu ve arzularla kaleme alınmış olan Türkçe, Arapça ve Farsça şiirlerle ilgili olarak birçok ülkede son asırda yazılanlar, içerdikleri tespit, görüş ve iddialar açısından büyük farklılıklar taşımaktadır. Yapılmış olan yayınların hemen tamamında İslâm sonrasında Doğu’da Fars kimliğinin ve edebî geleneğinin ne denli üstün olduğu ulusçu bir yaklaşımla ispata çalışılmaktadır. Ancak Dr. Vezînpûr’un Övgü, Fars Edebiyatı Yüzünde Utanç Damgası ve Dr. Rezmcû’nun İslâm Ahlakı Tenkit Terazisinde Eski Fars Şiiri isimli eserlerindeyse daha farklı bir bakış açısı bulunmaktadır. İranlı edebiyat tarihçileri tarafından daha önce yüceltilen Farsça yazmış şairler, bu araştırmacılar tarafından, kimi zaman çekinceler koysalar da, bu defa büyük ithamlarla karşı karşıya bırakılmıştır.
Anahtar Kelimeler: İran Şiiri, Klâsik Türk Şiiri, Methiye

Özet: Hindistan, Türkiye, İran gibi Ortadoğu ülkelerine seyahat eden, Japon gezgin Toyokichi İenaga, seyahatinden döndükten sonra, ‘Batı Asya Seyahatnamesi’ adlı bir kitap yayımlamıştır. Bu çalışmanın İsfahan’dan Tahran’a yolculuğu anlatan dördüncü bölümü ve Toyokichi İenaga İran üzerine genel izlenimleri ele alınmıştır.
Anahtar Kelimeler: İran, Japonya, Toyokichi İenaga, İngiltere

North Asia Travel Diary - From Isfahan to Tehran-
By Toyokichi Ienaga
Summary: Toyokichi Ienaga is a Japanese traveler, traveled through some countries in Middle East like India, Turkey, Iran and wrote a book named ‘North Asia Travel Diary’. In this study, we will focus on the general impressions of Ienaga on Iran and his travel from Isfahan to Tehran.
Keywords: Iran, Japan, Toyokicki Ienaga, England.
Toyokichi İenaga

Nasrullah-i Cihanşahlu


Özet: Selçuklular Maveraünnehir’den kalkarak Horasan’ı ve İran topraklarının diğer yörelerini ele geçirmeden önce, İran’daki halklar Türkçe’ye aşina değillerdi ve Türkçe konuşmuyorlardı. İddiamızın en iyi kanıtı yazarların ve şairlerin eserleri, köy, şehir, dağ ve ırmak adları, özellikle çiftçilik ve sanayi ile ilgili üretim araçlarının ve yaşam için gerek duyulan ihtiyaç maddelerinin adlarıdır. Bunların tümü Avesta, Med ve Pehlevi dillerinde olup bugün de aynı isimler vardır.
Anahtar Kelimeler: Azerbaycan, Arran, Azeri dili

On Azerbaijan, Arran and Azerbaijan Language
Choosing the name Azerbaijan instead of Azerbaijan

Perviz-i İktişâfî


“Türk ve Fars” meselesi siyasî bir mesele olup on dokuzuncu yüzyılda ilk kez aşırı Rus ve Osmanlı nasyonalistleri tarafından gündeme getirildi ve yirminci yüzyılın sonunda, Sovyetler Birliği’nin dağılmasından sonra Sovyet Azerbaycan Cumhuriyeti pantürkistleri tarafından şiddetlendirildi. “Türk ve Fars” meselesini gün­deme taşımanın hedefi Azerbaycan’ı İran’dan ayırmaktır. Bu mevzu on dokuzuncu yüzyılda Çarlık Rusya’sının Kafkasya’ya asker sokması sonucunda ortaya çıkmış oldu.
Anahtar Kelimeler: Türk, Fars, İran, çok ulusluluk.

“Turk and Fars” and the Question of Multi-nationality in Iran

Özet: İnsanoğlunun yaradılışında var olan ateş, günümüzde de varlığını sürdürmektedir. Tarih boyunca kimi toplumda bir tanrı, kimi toplumda tanrılara adaklar sunmak için yararlanılan bir araç olmuştur. Hint’te ateş, kurbanın kişileştirilmiş halidir. Ateş tanrısı Agni’dir. Hint panteonunda yer alan otuz üç tanrıdan biridir. Hintlilerin en eski ve en önemli dini kaynakları olan èg Veda’da, Agni adına iki yüz ilahi sunulmuştur. Hint mitolojisinde, Evin Efendisi olarak çağrılan tek tanrıdır. Aynı zamanda her sabah yeniden doğduğundan en genç tanrıdır. Onun üç doğumu vardır: Cennette güneş, gökyüzünde parlaklık, evde kurban ateşi olarak. Ateş, her zaman temizliğin, saflığın ve parlaklığın sembolüdür.
Anahtar Kelimeler: Hint mitolojisi, ateş tanrısı, Agni

The Indian Fire God Agni

Özet: Bu makale klasik Arap edebiyatında tarihi süreçte şehir, bölge ve halkları ile meslekler hakkında söylenen bazı hicivleri konu edinmiş ve bunların nedenleri üzerinde durulmuştur. Özellikle şehrâşûb ve şehrengîz kavramları üzerinde durulmuş ve konuyla ilgili şiirlerden örnekler verilmiştir.
Anahtar kelimeler: Şehrâşûb, şehrengîz; şehir, bölge ve halkları hicvi.

Şhahrashub in Persian Literature
Summary: This article is concerved with some satirical pieces of poetry which, in the course of history ridiculed and criticized some regions, settlements with their inhabitants and particularly their occupations in the Classical Period of Arabic literature.
The terms “şehrâşûb” and “şehrengîz” are particularly analyzed and emplasized with selected examples of poetry.
Key words: “Shahrashub”, “shahrangiz”, satire of cities and settlements.
Açıklama:

Mahmûd Fehmî el-Hicâzî


Özet: Değişik türleriyle sözlükler, dil araştırmalarında önemli bir rol üstlenirler. Genel, Tarihî, Periyodik, Etimolojik, Eş anlamlı, Resimli, Sistematik, Telaffuz, İmla, Terimler v.b. şeklinde sınıflandırılır.
Anahtar Kelimeler: Dil Bilimi, Sözlük bilimi, Sözlükler, Arap Dili, Arapça sözlükler.

The Modern Movements of Lexicography
Summary: Dictionaries with the various kinds have an important part in linguistic researches. It may be classified same as Common, Historical, Periodic, Etymological, Synonymous, Illustrated, Conceptual, Pronounciation, Orthographic, Expression etc.
Keywords: Lexicology, Leixcography, Dictionaries, Arabic Language, Arabic Dictionaries.

Özet: Bu makale klasik Fars edebiyatında tarihi süreçte şehir, bölge ve halkları ile meslekler hakkında söylenen bazı hicivleri konu edinmiş ve bunların nedenleri üzerinde durulmuştur. Özellikle şehrâşûb ve şehrengîz kavramları incelenerek konuyla ilgili şiirlerden örnekler verilmiştir.
Anahtar kelimeler: Şehrâşûb, şehrengîz, şehir, bölge ve halkları hicvi.
Shahr-ashub in Persian Literature
Summary: This article is conserved with some satirical pieces of poetry which, in the course of history ridiculed and criticized some regions, settlements with their inhabitants and particularly their occupations in the Classical Period of Persian literature. The terms “shahhrasub” and “shahrangiz” are particularly analyzed and emphasized with selected examples of poetry.
Key words: “Shahrashub”, “shahrangiz”, satire of cities and settlements.

A- Tanımı, Türü, İşlevi ve Şekli
a) Tanımı ve Muhtevası